Hiện tượng “trên tình bạn, dưới tình yêu”

I. Case từng đến tham vấn – Phân tích tâm lý, sinh học, xã hội

Lưu ý: Những case dưới đây được tóm gọn và đổi tên nhằm bảo mật.

1. Chàng trai không yêu nhưng vẫn quan tâm

• Case 1:
  Nam và Lan chơi thân từ đại học. Nam thường xuyên nhắn tin hỏi han, đưa Lan đi ăn, đưa đón khi đi học thêm. Lan nghĩ Nam có tình cảm, nhưng thực ra Nam chỉ thích cảm giác “có người cần mình”. Một ngày, Lan tỏ tình, Nam từ chối vì “anh chỉ coi em là bạn”. Lan bị sốc và thấy như bị dẫn dắt suốt 2 năm.
  Hệ quả: Lan tổn thương, mất bạn; Nam mang tiếng “mập mờ”.

• Case 2:
  Minh thích cảm giác được nhiều cô gái quý mến. Với bạn nữ đồng nghiệp, Minh hay gọi điện khuya để “tâm sự công việc”, hay chạm nhẹ vào tay vai. Đồng nghiệp nghĩ Minh quan tâm đặc biệt, nhưng Minh khẳng định “chỉ xem như em gái”.
  Hệ quả: Đồng nghiệp bắt đầu kỳ vọng, mối quan hệ đồng nghiệp trở nên căng thẳng khi Minh công khai hẹn hò người khác.

2. Chàng trai biết cô gái có bạn trai nhưng vẫn thân mật

• Case 3:
  Hùng biết Mai có người yêu. Hùng vẫn thường xuyên rủ Mai đi ăn, chụp ảnh luôn gần và đụng chạm, nhắn tin quan tâm “nhớ cậu”, “Thương em”,… Mai ban đầu coi như bạn bè, nhưng dần so sánh Hùng với bạn trai ở xa, thấy Hùng quan tâm hơn. Quan hệ của Mai và người yêu rạn nứt.
  Hệ quả: Mai day dứt, Hùng bị coi là “người thứ ba”.

• Case 4:
  Tuấn là đồng nghiệp thân với Linh. Biết Linh đã đính hôn, Tuấn vẫn thường xuyên quan tâm, hỏi thăm, lên nhà Linh chơi, và gặp nhau khi linh không bên cạnh bạn trai, và rủ Linh đi riêng. Linh thấy thoải mái và không để ý. Khi chồng sắp cưới biết chuyện, anh ta nổi giận, dẫn đến hủy hôn.
  Hệ quả: Linh mất niềm tin từ chồng, Tuấn bị đồng nghiệp đánh giá tiêu cực.

3. Cô gái trong thế giằng co cảm xúc

• Case 5:
  Thảo có bạn trai là Quân, nhưng lại thân thiết với Phát – bạn đại học. Phát luôn lắng nghe, chia sẻ khi Thảo buồn. Thảo thấy “thoải mái khi nói chuyện với Phát hơn Quân”, nhưng vẫn giữ mối quan hệ yêu đương với Quân. Dần dần, Thảo cảm thấy tội lỗi và mất niềm tin ở chính mình.
  Hệ quả: Thảo căng thẳng, Quân ghen tuông, tình yêu bị bào mòn.

• Case 6:
  Một cô gái độc thân được bạn thân nam chăm sóc như người yêu: đưa đi làm, quan tâm từng bữa ăn. Cô gái tin rằng “sớm muộn gì anh ấy cũng tỏ tình”. Nhưng sau đó anh nam có bạn gái khác. Cô gái cảm thấy mình bị lợi dụng làm “người thay thế” trong suốt thời gian qua.
  Hệ quả: Cô gái tổn thương sâu sắc, mất niềm tin vào tình bạn khác giới.

II. Góc nhìn từ phía chàng trai

2.1. Khía cạnh tâm lý học

Chàng trai trong trường hợp này có thể đang “dẫn dắt” cảm xúc của cô gái mà không nhận ra hoặc không thừa nhận. Anh ta có thể thích sự chú ý và cảm giác được cần đến việc có một cô gái quan tâm và ngưỡng mộ đem lại sự thoả mãn cái tôi của anh ấy. Nhiều chuyên gia cho rằng một số người (đa phần là nam giới) tiếp tục quan tâm thân thiết (thân mật) dù không có ý định yêu thật sự vì họ bối rối về cảm xúc của mình hoặc sợ sự ràng buộc họ muốn có sự gần gũi của một mối quan hệ nhưng lại không sẵn sàng cho trách nhiệm và cam kết.

Trong đầu anh ta có thể tồn tại kỳ vọng ngầm: giữ cô gái bên cạnh như một “phương án dự phòng” hoặc một người bạn gái không danh phận để sẻ chia, trong khi vẫn tự nhủ rằng mình chỉ coi cô ấy là bạn. Thật vậy, không ít chàng trai ngộ nhận về mức độ tình cảm của bạn nữ dành cho mình họ cho rằng sự hấp dẫn mình cảm thấy là có qua có lại, trong khi thực tế có thể không phải vậy. Ngược lại, họ có thể không nhận ra bản thân đang gửi đi tín hiệu “trên mức tình bạn”; nhiều trường hợp, đến khi cô gái bày tỏ tình cảm thì chàng trai mới ngạc nhiên đáp: “Anh tưởng hai đứa mình chỉ là bạn”. Tâm lý “vừa muốn giữ, vừa không muốn tiến xa” này khiến anh ta giữ cô gái lơ lửng trong vùng mập mờ, không rõ ràng.

Trong tình huống chàng trai biết cô gái đã có người yêu nhưng vẫn gần gũi, quan tâm, hỏi han, dùng từ ngữ thân thiết như trong quan hệ tình yêu, cô gái thì coi đó là bình thường, động cơ tâm lý có thể khác biệt chút ít. Anh ta có thể nuôi hi vọng thầm kín rằng một ngày cô sẽ so sánh và lựa chọn mình thay vì bạn trai hiện tại. Một số nam giới còn xem việc “chinh phục” cô gái đã có người yêu như một thử thách bản lĩnh hoặc cách khẳng định giá trị bản thân. Cũng có trường hợp chàng trai tự huyễn hoặc rằng mình chỉ đang làm bạn tốt, muốn bảo vệ hoặc an ủi cô gái, dù hành vi thực tế đã vượt xa tình bạn.

Tâm lý này thường đi kèm với sự biện minh: anh ta cho rằng mình không làm gì sai nếu chỉ trò chuyện, tâm sự hoặc quan tâm (dù mức độ quan tâm như của người yêu). Chính sự tự hợp thức hóa này khiến anh ta tiếp tục hành vi thân thiết, thân mật mà không nghĩ đến ranh giới hay cảm xúc của những người trong cuộc khác.

Về phía chàng trai, việc thể hiện thân thiết với cô gái đang trong mối quan hệ thường chủ yếu mang tính chính phục và cũng không quá để tâm việc có làm đổ vỡ mối quan hệ hay không. Việc chinh phục là bản lĩnh đàn ông, họ chỉ cần sự kiêu hãnh, thành tích. Trường hợp nếu thực sự là người hướng dẫn, bạn đúng nghĩa, việc tôn trọng và giữ ranh giới trong trò chuyên, ngôn từ, hành vi, với cô gái là việc tôn trọng và ngược lại.

2.2. Khía cạnh sinh học

Dưới lăng kính sinh học và tiến hóa, hành vi của chàng trai phần nào phản ánh bản năng tự nhiên của nam giới. Nghiên cứu cho thấy đa số nam giới dễ bị hấp dẫn về mặt giới tính với bạn khác giới, thậm chí ngay cả khi họ không có ý định yêu đương nghiêm túc. Hormone testosterone cao ở nam có thể thúc đẩy xu hướng cạnh tranh và chinh phục trong tình dục dẫn đến việc anh ta vẫn theo đuổi người phụ nữ mình thấy hấp dẫn, bất kể có thực sự yêu hay chưa.

Điều này lý giải vì sao nam giới có thể tách bạch nhu cầu thân mật thể xác khỏi tình cảm lâu dài: anh ta không nhất thiết “yêu” nhưng vẫn thích gần gũi về mặt cơ thể hoặc tán tỉnh, bởi đó là cách thoả mãn ham muốn và khẳng định bản năng nam tính. Về tiến hóa, tổ tiên loài người nam giới có lợi thế sinh sản khi kết giao với nhiều bạn tình, nên một số nam giới ngày nay vẫn mang thiên hướng “đa hệ” họ giữ liên lạc thân mật với nhiều cô gái để tăng cơ hội chọn lọc bạn đời. Chẳng hạn, khái niệm “giữ quan hệ trên mức bạn bè” có thể là chiến lược vô thức để anh ta duy trì một phương án sinh sản dự phòng, phòng khi không tìm được đối tượng khác phù hợp.

Một khía cạnh sinh học khác là tâm lý học tiến hóa về sự cạnh tranh bạn tình. Khi cô gái đã có người yêu, hành vi của chàng trai có thể được giải thích bằng hiện tượng “mate poaching” (chiếm đoạt bạn tình). Nhiều nam giới thừa nhận từng tìm cách thu hút một người đang trong mối quan hệ một khảo sát cho thấy có tới 64% đàn ông (và 49% phụ nữ) từng cố gắng tiếp cận “người có chủ” mà họ để ý.

Về mặt sinh học, việc cạnh tranh để giành bạn tình có thể mang lại phần thưởng lớn nếu thành công (đạt được bạn tình chất lượng cao), nên não bộ nam giới không tự động “loại trừ” người phụ nữ có bạn trai khỏi tầm ngắm. Thật vậy, nghiên cứu cho thấy đàn ông sẵn sàng hẹn hò lãng mạn với cả bạn nữ “đã có nơi có chốn” tương đương như với người độc thân, trong khi phụ nữ thường tự kiềm chế và giữ giới hạn, ranh giới khi biết người nam kia đã có người yêu.

Thêm vào đó, tiếp xúc cơ thể và thân mật (như chạm, nắm tay, ở gần) cũng kích thích cơ thể tiết oxytocin một hormone gắn kết tình cảm khiến anh ta cảm thấy dễ chịu, thân thuộc khi ở bên cô gái. Những phản ứng sinh hóa tích cực này vô tình củng cố hành vi gần gũi, khiến chàng trai “nghiện” cảm giác thân mật dù không có tình yêu thực sự.

Khía cạnh xã hội học

Xét về góc độ xã hội, hành vi của chàng trai bị chi phối bởi chuẩn mực giới và tương tác xã hội. Văn hóa bạn bè khác giới thời hiện đại cởi mở hơn, nhiều nam nữ kết bạn thân mà không bị cấm đoán. Tuy nhiên, định kiến xã hội vẫn thường nghi ngờ tính “trong sáng” của tình bạn nam nữ thân thiết.

Môi trường bên ngoài (bạn bè, gia đình) có thể gán ghép hoặc trêu chọc, khiến chàng trai cũng băn khoăn “liệu mình có thích cô ấy không nhỉ?”. Nếu anh ta nhận được sự ủng hộ ngầm (ví dụ bạn bè nói “hai người đẹp đôi đấy”), anh ta có thể tiếp tục duy trì quan hệ mập mờ này mà không thấy áp lực phải xác định rõ. Mặt khác, xã hội cũng chưa lên án mạnh mẽ việc nam giới thân mật với nhiều cô gái cùng lúc so với trường hợp ngược lại, dẫn đến một số chàng trai tận dụng “đặc quyền” này để vừa có bạn tâm sự, vừa không từ bỏ tự do cá nhân.

Tuy vậy, hệ quả xã hội là không tích cực: Nếu hành vi của anh ta bị nhìn nhận là “lợi dụng tình cảm” hoặc thiếu đứng đắn (nhất là trong tình huống cô gái đã có người yêu), danh tiếng chàng trai có thể bị ảnh hưởng xấu. Bạn trai của cô gái hoặc bạn bè xung quanh có thể coi anh ta là “kẻ thứ ba” cố tình xen vào, và dành cho anh cái nhìn thiếu thiện cảm. Trong vai bạn thân, anh ta được quyền tiếp cận cô gái ở cự ly gần mà không vấp phải phản ứng tức thời của xã hội (vì bề ngoài vẫn là bạn bè). Nhưng về lâu dài, sự thân mật “núp bóng” tình bạn này vi phạm chuẩn mực thủy chung trong mắt nhiều người, đặc biệt trong văn hóa Á Đông coi trọng sự chung thủy. Nói cách khác, chàng trai đang đi trên lằn ranh mong manh giữa một tình bạn khác giới lành mạnh và một mối quan hệ bị xã hội đánh giá là không phù hợp.

III. Góc nhìn từ phía cô gái

3.1. Khía cạnh tâm lý học

Về phía cô gái, việc nhận được sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt từ một người bạn khác giới thường tạo ra tác động tâm lý mạnh mẽ. Nếu cô còn độc thân, cô rất dễ nảy sinh tình cảm lãng mạn vì nhầm lẫn sự chu đáo đó với tình yêu thật sự. Cô có thể cảm thấy mình “đặc biệt” trong mắt đối phương và bắt đầu kỳ vọng: những lời hỏi han mỗi sáng, sự chia sẻ thâu đêm, những cử chỉ thân mật… tất cả khiến cô tin rằng anh ấy chắc hẳn có tình cảm.

Trải nghiệm tâm lý phổ biến ở nhiều cô gái trẻ là “mối quan hệ tưởng như hẹn hò”: dành rất nhiều thời gian tâm sự với một chàng trai, làm những việc mà thường các cặp đôi mới làm, để rồi cuối cùng cảm thấy bị lợi dụng về mặt tình cảm vì anh ta chưa bao giờ ngỏ lời yêu. Cô gái trong tình huống này thường tổn thương sâu sắc cô thấy mình đã trao đi tình cảm như với người yêu nhưng không được đáp lại, dẫn đến tự ti và hoang mang về giá trị bản thân. Thậm chí, nhiều người chia sẻ họ đau khổ vì sự mập mờ đó còn hơn một lời từ chối thẳng thừng, và hối tiếc vì đã dốc quá nhiều tình cảm cho một người “chưa bao giờ là bạn trai” của mình

Nếu cô gái đã có người yêu, diễn biến tâm lý còn phức tạp hơn. Ban đầu có thể cô chỉ coi chàng trai kia là bạn tốt, nhưng việc so sánh là khó tránh khỏi: cô có thể so sánh sự quan tâm tinh tế của anh bạn với những gì người yêu hiện tại dành cho mình. Nếu mối quan hệ hiện tại của cô có trục trặc hoặc thiếu thốn về mặt cảm xúc, cô gái sẽ dễ rung động trước sự bù đắp từ người bạn kia. Cô có thể tự trấn an rằng “mình và anh ấy chỉ là bạn” để giảm bớt cảm giác tội lỗi, nhưng đồng thời lại mong chờ những tin nhắn, cuộc gọi từ anh bạn hơn cả từ người yêu.

Về mặt nội tâm, cô gái có thể trải qua mâu thuẫn và căng thẳng: một bên là cảm giác ấm áp, đồng điệu khi ở bên người bạn tri kỷ; bên kia là sự day dứt vì cảm thấy như đang phản bội niềm tin của người yêu hiện tại.

Lưu ý rằng phụ nữ thường nhạy cảm với sự kết nối tình cảm, nên việc bạn trai tâm sự, lắng nghe cô có thể đã đủ khiến cô hình thành sợi dây tình cảm với anh ta, dù hai người chưa hề vượt quá giới hạn thể xác. Chính vì thế, phụ nữ thường xem trọng sự gắn bó cảm xúc và dễ tổn thương nếu sợi dây đó đột ngột bị cắt, chẳng hạn nếu anh bạn bỗng rời xa khi có người yêu mới.

3.2. Khía cạnh sinh học

Về sinh học, phản ứng của cô gái trước sự thân mật quan tâm cũng có cơ sở sâu xa. Cơ thể phụ nữ tiết ra nhiều hormone oxytocin (hormone “gắn kết” hay “hạnh phúc”) khi họ cảm thấy được che chở, gần gũi về mặt cảm xúc. Những cái ôm, sự âu yếm hay đụng chạm nhẹ từ người mà cô tin tưởng đều kích thích oxytocin, tạo cảm giác ấm áp, an tâm và gắn bó. Do đó, nếu chàng trai thường xuyên đụng chạm thân mật (ôm vai, nắm tay, khoác eo) hoặc ở cạnh an ủi khi cô buồn, cơ thể cô gái vô thức hình thành sự liên kết sinh học với anh ta, giống như cách oxytocin gắn kết mẹ con hay cặp đôi yêu nhau. Điều này giải thích vì sao dù lý trí nhắc nhở “chỉ là bạn”, cô gái vẫn có thể “lỡ” rung động và cảm thấy nhớ nhung khi thiếu vắng anh ta.

Ngoài ra, dưới góc nhìn tiến hóa, phụ nữ có xu hướng lựa chọn bạn đời dựa trên sự chăm sóc và thấu hiểu. Một người nam đầu tư thời gian, tình cảm cho cô (dù trên danh nghĩa bạn bè) vẫn phát ra tín hiệu của một “đối tác tiềm năng” chất lượng, anh ấy cho thấy mình biết lắng nghe, chia sẻ và sẵn sàng bảo vệ, những phẩm chất quan trọng của người cha/người chồng trong tương lai. Bộ não của người phụ nữ có thể đánh giá cao tín hiệu này, từ đó nảy sinh thiện cảm đặc biệt. Thậm chí, một số giả thuyết tiến hóa cho rằng phụ nữ đôi khi duy trì mối quan hệ gần gũi với hơn một người nam như một cơ chế dự phòng về mặt cảm xúc và nguồn lực.

Ví dụ, nếu người yêu chính thức không đáp ứng đủ nhu cầu tâm lý, cô có thể vô thức tìm kiếm sự bù đắp từ một nam giới khác để đảm bảo an toàn cảm xúc cho bản thân. Tuy nhiên, cơ chế này rất dễ vượt tầm kiểm soát: cô gái có thể phụ thuộc cảm xúc vào người bạn kia lúc nào không hay, đặc biệt khi người đó luôn sẵn sàng ở bên mỗi khi cô cần (một dấu hiệu của “liên kết đôi” thay thế).

Về mặt sinh lý học, phụ nữ thường khó tách bạch cảm xúc và thân mật thể xác hơn nam giới; nghĩa là khi đã gắn bó về tinh thần, cơ thể họ cũng chuẩn bị cho khả năng gắn kết sâu hơn, dẫn tới việc rất khó giữ tình bạn ở mức thuần túy.

3.3. Khía cạnh xã hội học

Trong bối cảnh xã hội, cô gái cũng phải đối mặt với những áp lực và ảnh hưởng từ bên ngoài. Trước hết, dư luận và chuẩn mực xã hội có thể đặt dấu hỏi về mối quan hệ của cô và chàng trai: “Hai người có thật chỉ là bạn không?”. Nếu cô gái đã có người yêu, bạn bè và gia đình có thể lo ngại cho mối quan hệ chính thức của cô. Họ có thể cảnh báo cô về việc “bắt cá hai tay” thuật ngữ xã hội lên án việc một người có tình cảm mập mờ với hai người cùng lúc.

Cô gái có thể vì thế mà giấu nhẹm hoặc giảm thiểu việc gặp gỡ, tâm sự với anh bạn kia để tránh bị đánh giá. Mặt khác, không ít trường hợp xã hội đổ lỗi lên cô gái nếu xảy ra chuyện: ví dụ, nếu bạn trai biết chuyện và ghen tuông, cô dễ bị quy chụp là “không chung thủy” dù cô có thể chưa làm gì sai rõ ràng. Chính vì lo sợ những ảnh hưởng này, tâm lý cô gái dễ rơi vào khủng hoảng: một bên là tình bạn đặc biệt khó từ bỏ, bên kia là danh dự cá nhân và sự tin tưởng của người yêu.Hành vi của cô gái cũng càng dễ gây hiểu lầm hơn, giấu đi mối quan hệ, không minh bạch, luôn nói tránh vấn đề, tìm lý do hợp lý tạo cảm giác lừa dối cho đối tác.

Ngoài ra, xã hội Việt Nam nói riêng thường đề cao ranh giới nam nữ rõ ràng trong tình bạn. Những cử chỉ thân mật (như đụng chạm, nắm tay, dựa vai) giữa hai người khác giới không phải người yêu thường khiến người ngoài hiểu lầm. Do đó, cô gái sẽ nhận thấy ánh nhìn dò xét hoặc thắc mắc từ mọi người xung quanh nếu cô và anh bạn cư xử như cặp tình nhân nơi công cộng.

Điều này có thể gây sức ép buộc cô phải xác định lại mối quan hệ, hoặc chấm dứt những tương tác quá thân mật để giữ gìn hình tượng. Về phương diện xã hội, uy tín và lòng tự trọng của cô gái cũng bị đe dọa: cô có thể mất niềm tin từ người yêu, và thậm chí mất đi sự tôn trọng của bạn bè nếu họ cho rằng cô đang chơi đùa với tình cảm (dù thực tế có thể cô chỉ là nạn nhân của sự mập mờ này). Nói tóm lại, cái giá xã hội mà cô gái phải trả cho mối quan hệ “trên tình bạn” này thường cao hơn chàng trai, bởi xã hội nghiêm khắc hơn với nữ trong những vấn đề chung thủy và ranh giới tình cảm.

IV. Ranh giới và tính lành mạnh của mối quan hệ

Mối quan hệ mập mờ như hai tình huống trên rõ ràng đã vượt qua ranh giới của một tình bạn thuần túy. Trong một tình bạn khác giới lành mạnh, cả hai tôn trọng giới hạn giữa tình bạn và tình yêu không cư xử như người yêu (ví dụ: đụng chạm thân mật, liên lạc 24/7, ưu tiên nhau hơn tất thảy) và không nuôi kỳ vọng tình cảm ở đối phương.

Ở đây, chàng trai lại thể hiện sự thân mật và quan tâm đặc biệt, khiến cô gái (và cả người xung quanh) nhầm lẫn đó là tình yêu. Giới chuyên gia cảnh báo rằng tình bạn khác giới chỉ thực sự bền vững khi hai bên giữ được ranh giới rõ ràng giữa tình bạn và tình yêu. Nếu những hành vi “đùa vui, giúp đỡ và tán tỉnh” hoặc đụng chạm động viên diễn ra thường xuyên, nguy cơ ngộ nhận là rất cao. Lúc này, mối quan hệ không còn “trong sáng” nữa, mà đã rơi vào “vùng xám”: trên mức tình bạn, dưới mức tình yêu, thiếu sự rõ ràng cần thiết.

Để đánh giá tính lành mạnh, cần xem xét động cơ và tác động: Nếu chàng trai thành thật không có tình ý nhưng vô tình thân mật quá mức, thì đây là một tình bạn có vấn đề về ranh giới chứ không hẳn là hành vi xấu cố ý. Tuy nhiên, nếu anh ta biết mình không yêu mà vẫn cố ý duy trì sự gần gũi (vì lợi ích cá nhân như được chiều chuộng, có người tâm sự… mà không quan tâm cảm xúc của cô gái), thì mối quan hệ này đã mất đi sự lành mạnh. Nó trở thành một kiểu lợi dụng tình cảm, thiếu sự tôn trọng và trung thực cần có giữa hai người bạn.

Đặc biệt, trong trường hợp cô gái đã có người yêu, mối quan hệ này càng không lành mạnh. Bởi lẽ, nó vi phạm lòng tin giữa cô và người yêu, đồng thời vi phạm quy tắc đạo đức xã hội về sự chung thủy trong tình cảm. Các chuyên gia tình cảm khẳng định ngoại tình cảm xúc vẫn là ngoại tình dù không có quan hệ thể xác, việc lén lút chia sẻ thân mật, dành thời gian và cảm xúc cho người thứ ba cũng là một dạng phản bội đối với mối quan hệ chính thức. Nếu chàng trai và cô gái phải giấu diếm những cuộc gặp gỡ, nhắn tin của họ hoặc làm những điều mà có mặt người yêu thì sẽ không dám làm, đó là dấu hiệu rõ ràng rằng ranh giới đã bị vượt qua.

Tóm lại, mối quan hệ kiểu này khó có thể xem là tình bạn thuần túy, và độ lành mạnh rất thấp nếu tiếp tục kéo dài mà không được điều chỉnh.

V. Nguy cơ tâm lý, xã hội, cảm xúc và hậu quả nếu tiếp diễn

Mối quan hệ “trên tình bạn, dưới tình yêu” tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho cả hai bên:

• Tổn thương tâm lý và tình cảm:

Đây là hậu quả gần như chắc chắn. Cô gái có thể chịu đau khổ, thất vọng khi phát hiện tình cảm không được đáp lại hoặc cảm thấy bị lừa dối tình cảm. Chàng trai, dù không yêu, cũng có thể mất đi một người bạn tốt và mang tiếng xấu là người dẫn dắt, tổn thương người khác.

Sự mập mờ khiến cả hai dễ rơi vào khủng hoảng niềm tin: cô gái có thể mất niềm tin vào bạn khác giới, còn chàng trai nếu vô tình cũng day dứt vì làm tổn thương người bạn. Những tổn thương này về lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: người bị tổn thương có thể trở nên khép kín, tự ti hoặc hoài nghi trong các mối quan hệ sau.

• Nguy cơ ngoại tình cảm xúc và đổ vỡ mối quan hệ hiện tại:

Đặc biệt trong trường hợp cô gái có người yêu, việc tiếp diễn mối quan hệ thân mật với chàng trai chắc chắn sẽ xói mòn dần tình yêu hiện tại. Một nghiên cứu chỉ ra rằng khi “người thứ ba” tích cực lôi kéo (dù dưới vỏ bọc bạn bè), thì mức độ gắn bó của cô gái với bạn trai sẽ giảm dần theo thời gian. Cô ấy có thể đánh giá người yêu hiện tại kém hấp dẫn hơn, trong khi lý tưởng hóa người bạn thân đây chính là dấu hiệu ngoại tình trong tư tưởng. Nếu tiếp tục, nguy cơ cao là tình bạn này sẽ leo thang thành ngoại tình thực sự, hoặc ít nhất cũng dẫn tới chia tay giữa cô và người yêu.

Thậm chí nếu hai người đó đến với nhau (cô gái chia tay người yêu để đến với anh bạn), mối quan hệ mới cũng không bền vững: Họ phải mang mặc cảm tội lỗi, và thiếu nền tảng tin cậy (một bên từng phản bội, bên kia từng là “người thứ ba”). Nghiên cứu tâm lý hôn nhân cho thấy những cặp đôi hình thành từ ngoại tình có tỷ lệ tan vỡ cao, bởi sự hoài nghi và thiếu tin tưởng luôn thường trực.

• Xung đột và hậu quả xã hội:

Mối quan hệ mập mờ này nếu lộ ra sẽ kéo theo nhiều mâu thuẫn. Người yêu của cô gái gần như chắc chắn sẽ “nổi máu ghen”, cảm thấy bị đe dọa và đặt câu hỏi liệu tình bạn kia có thật sự trong sáng hay không?

Sự ghen tuông có thể dẫn đến cãi vã kịch liệt, rạn nứt tình cảm trong cặp đôi chính thức. Về phía chàng trai, anh ta có thể mất bạn cả cô gái lẫn những người bạn khác nếu mọi chuyện đổ vỡ. Bạn bè xung quanh có thể chia bè phái, đánh giá và xa lánh anh ta hoặc cô gái vì đã vi phạm quy tắc niềm tin. Danh tiếng của họ trong cộng đồng chung (bạn bè, đồng nghiệp) cũng bị ảnh hưởng: ví dụ, cô gái có thể bị gắn mác “lăng nhăng”, chàng trai bị gọi là “kẻ chen ngang”.

• Mối quan hệ không lối thoát – mất cả tình yêu lẫn tình bạn:

Nếu cả hai cứ tiếp tục duy trì trạng thái này mà không ai dám định nghĩa rõ mối quan hệ, họ sẽ mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn cảm xúc. Cô gái không dứt ra được để toàn tâm với người yêu hoặc tìm hạnh phúc mới, chàng trai cũng không tiến tới mối quan hệ nghiêm túc với ai khác (vì vẫn giữ cô gái bên mình như một chỗ dựa). Kết cục, tình bạn ban đầu có nguy cơ tan vỡ hoàn toàn khi một bên cuối cùng chịu tổn thương quá lớn và quyết định rời đi. Lúc đó, tình yêu không có mà tình bạn cũng mất, cả hai đều thiệt thòi.

Hậu quả thường gặp trong tình yêu nếu kiểu quan hệ này tiếp diễn là một cuộc chia tay đau đớn hoặc một mối quan hệ tay ba độc hại. Với cô gái, cô có thể mất người yêu hiện tại, đồng thời mất luôn người bạn thân nếu mọi chuyện đổ bể. Với chàng trai, anh ta có thể không đạt được tình yêu của cô gái, lại mang tiếng xấu và đánh mất tình bạn.

Thậm chí nếu họ vượt qua ranh giới và lén lút qua lại, thì với người yêu của cô gái, đó là một sự phản bội tàn nhẫn. Lòng tin bị phá vỡ là thứ khó lấy lại nhất trong bất kỳ mối quan hệ nào, và nỗi đau do phản bội cảm xúc nhiều khi còn dai dẳng hơn nỗi đau thể xác. Như một bài báo trên Guardian đã chỉ ra, phụ nữ thường đau khổ vì sự phản bội cảm xúc nhiều hơn là vì ngoại tình thể xác, còn đàn ông cũng cảm thấy bị đe dọa khi vợ/chồng chia sẻ tình cảm với người khác. Điều này nghĩa là, một mối quan hệ mập mờ có thể phá hủy tình yêu hiện tại một cách âm ỉ nhưng dữ dội.

Kết

Tóm lại, hiện tượng chàng trai quan tâm, thân mật với cô gái “trên mức bạn bè” dù không có tình cảm thực sự hoặc biết cô đã có người yêu là một tình huống tiềm ẩn nhiều hệ lụy tiêu cực. Phân tích từ góc độ tâm lý – sinh học – xã hội cho thấy cả động cơ lẫn tác động của kiểu quan hệ này đều dễ dẫn tới ngộ nhận, tổn thương và mâu thuẫn.

Ranh giới giữa tình bạn và tình yêu cần được tôn trọng và làm rõ, nếu không muốn tất cả các bên liên quan đều phải chịu đau khổ về cảm xúc và mất mát về các mối quan hệ trong tương lai.

Các chuyên gia khuyên rằng, ngay khi nhận ra dấu hiệu “ngoại tình cảm xúc”, hãy dừng lại hoặc xác định rõ ràng hoặc tiến lên thành tình yêu đúng nghĩa, hoặc lùi về tình bạn chuẩn mực, bằng không, bạn đang tự đặt mình và người khác vào một tình thế nguy hiểm về mặt tình cảm.